Hiếm muộn và vô sinh là những tình huống không vui cho nhiều người cả bệnh nhân lẫn gia đình họ. Chậm con gây lo âu phiền muộn cho nhiều cặp vợ chồng, làm giảm tự tin và hãnh diện của cả nam và nữ.
Hiện nay tình trạng hiếm muộn vô sinh nam đang có chiều hướng gia tăng. Tỷ lệ hiếm muộn vô sinh chung trong cộng đồng từ khoảng 7-15% tùy từng cộng đồng. Đặc biệt là vô sinh nam với sự suy giảm chất lượng tinh trùng rõ rệt qua một số thập kỷ gần đây được báo cáo rất thường xuyên trong các hội nghị, hội thảo chuyên đề về vô sinh, sinh sản.
Tình trạng này không chỉ là nỗi lo lắng ưu tư cho những cặp vợ chồng mà nó còn là gánh nặng rất lớn về kinh tế. Cũng như đe dọa đến sự tồn vong của cả dòng họ, dòng tộc. Đã có những trường hợp nhà con một, cháu đích tôn được xác định là không thể có con được nữa. Những giọt nước mắt của cả gia đình, của cả dòng tộc đã chảy ngay trước mặt những người làm chuyên môn như chúng tôi.
Hiếm muộn vô sinh gây đau thương cho nhiều gia đình dòng tộc
Những nỗi niềm ưu tư trăn trở vẫn thường trực đau đáu trong lòng trước mỗi sự thỉnh cầu của gia tộc dòng họ như thế này. Khi mà còn nhiều trường hợp vô sinh y khoa còn chưa thể điều trị nổi mặc cho các chuyên gia y tế vẫn ngày đêm cặm cụi mày mò nghiên cứu để tìm ra những phương pháp điều trị hữu hiệu nhất cho các trường hợp trên.
Hiếm muộn vô sinh nam theo định nghĩa khoa học
Hiếm muộn vô sinh: Là tình trạng người nam giới không thể làm cho người phụ nữ có thai trong khi phía cơ thể người phụ nữ (người bạn tình của họ) bình thường, sau 1 năm sinh hoạt tình dục bình thường và không dùng một biện pháp tránh thai nào.
Hiếm muộn vô sinh nguyên phát hay hiếm muộn vô sinh I là cặp vợ chồng chưa sinh con lần nào.
Hiếm muộn vô sinh thứ phát hay hiếm muộn vô sinh II là từ để chỉ những người đã một lần sinh đẻ mà nay không thụ thai được nữa sau 12 tháng hay lâu hơn không dùng các biện pháp tránh thai.
Hiếm muộn vô sinh nam được hiểu là tình trạng nam giới không có khả năng làm cho bạn đời (vợ) của mình mang thai trong khi điều kiện sinh sản của người vợ bình thường.
Hiếm muộn vô sinh nam được hiểu là tình trạng nam giới không có khả năng làm cho bạn đời (vợ) của mình mang thai
Do đó nếu sau một năm hoạt động tình dục bình thường. Không dùng biện pháp tránh thai gì đối với những cặp đôi trong độ tuổi sinh sản mà không có thai thì cặp vợ chồng đó được coi là hiếm muộn vô sinh. Đối với các cặp đôi mà người phụ nữ ở độ tuổi trên 35 tuổi thời gian này chỉ còn là 6 tháng.
Trong thực hành của chúng tôi các trường hợp nam giới trên 50 tuổi, hay nam giới được xác định có bệnh lý ảnh hưởng đến khả năng sinh sản trước đó như: Giãn tĩnh mạch tinh, viêm teo tinh hoàn, tinh trùng rất yếu và rất ít... Thì thời gian chung sống không nhất thiết phải là một năm mà chỉ là nửa năm hoặc ít hơn.
Cơ sở khoa học cho định nghĩa này đó là dựa vào tỷ lệ có thai ngẫu nhiên trong cộng đồng
Trong phần lớn các cộng đồng hôn phối, người vợ có thể thụ thai ngay trong tháng đầu là 15-30%. Rồi giảm dần trong các tháng sau. Có chừng 50% có thai lần đầu trong 6 tháng đầu và đạt tới 85% trong 12 tháng đầu [2].
Khoảng 20-25% số người không có thai trong năm đầu có thể có thai tự nhiên trong 2 năm kế tiếp sau. Thêm 10% nữa có thai tự nhiên sau 2 năm kế tiếp sau nữa. Như vậy Trong 24 tháng đầu tỷ lệ có thai tự nhiên chỉ đạt tới con số 93 -94% mà thôi.
Điều đáng lưu ý là theo thống kê của nhiều cơ quan nghiên cứu dân số hữu sinh và vô sinh cũng có khoảng 25% số người được coi là hiếm muộn và vô sinh vẫn có thể có thai tự nhiên trong một thời điểm nào đó trong cuộc đời mà không có một điều trị nào.
Chính vì tỷ lệ có thai giảm đáng kể từ năm thứ hai trở đi nên các chuyên gia y tế đề xuất cần phải can thiệp cho nhóm đối tượng này. Và mốc 1 năm được lấy là ngưỡng để can thiệp y tế cho cặp vợ chồng chậm có con.
Vô sinh hiếm muộn dễ gây xung đột gia đình
Như thế nhiều tác giả dùng khái niệm hiếm muộn thay cho vô sinh thì nhẹ nhàng hơn và thực tế hơn. Nếu dùng từ vô sinh nhiều bệnh nhân sẽ bị hiểu nhầm là họ không thể có con, dễ gây hoang mang cho người bệnh, hiếm muộn có ý nghĩa tích cực hơn.
Khoa học hiếm muộn và vô sinh ở nước ta đã phát triển khá nhanh. Các nguyên nhân hiếm muộn được phát hiện thấy không còn chỉ do phụ nữ mà cả ở nam giới. Theo các chuyên gia nguyên nhân hiếm muộn vô sinh nam có sự đóng góp khoảng 30% thuộc về phía nam giới. 35% thuộc về phía người phụ nữ, 20% phối hợp giữa cả nam và nữ, còn lại 15% không rõ nguyên nhân.
Vô sinh hiểu theo nghĩa thông thường
Vô sinh là không có khả năng sinh con được
Như vậy rõ ràng là có sự khác biệt giữa hai khái niệm vô sinh từ dân dã cuộc sống với khái niệm trong học thuật khoa học. Tuy nhiên dù có khác biệt đi nữa thì đích cuối cùng cũng sẽ phải thăm khám và điều trị tốt để cặp vợ chồng khó khăn trong đường con cái có thể có con của chính mình bằng đường tự nhiên là tốt nhất. Không được thì phải là bằng đường hỗ trợ sinh sản.
Điều trị hiếm muộn vô sinh tại Việt Nam
Khoa học hiếm muộn và kỹ thuật điều trị vô sinh hiếm muộn ở nước ta phát triển rất nhanh. Hiện nay có thể nói chúng ta đã bắt kịp thế giới về tất cả các phương pháp kỹ thuật tiên tiến nhất điều trị vô sinh hiếm muộn, Đó là kết quả của sự nỗ lực của các nhà khoa học Việt Nam đi từ gốc rễ của vấn đề đi lên.
Điều trị vô sinh nói chung và vô sinh nam nói riêng không thể chỉ dựa vào kinh nghiệm cá nhân. Những bài thuốc sẵn có để chữa hiếm muộn, vô sinh cho mọi cặp vợ chồng. Điều đúng đắn nhất để chữa trị hiệu quả hiếm muộn và vô sinh là phải dựa vào các tiến bộ, thành tựu khoa học đã được chứng minh. Kết quả kết hợp với những kinh nghiệm của chính người thầy thuốc và cả bệnh nhân tích lũy được.
Nếu mọi điều kiện sinh sản của người phụ nữ đã được đánh giá đầy đủ. Thì việc đánh giá xác định đầy đủ khả năng sinh sản, tình trạng bệnh lý về sinh sản của người nam giới (người chồng) là không thể trì hoãn. Bởi như chúng ta biết để có em bé chúng ta cần phải có sự phối hợp của yếu tố nam và yếu tố nữ trong những thời điểm thích hợp (thời điểm rụng trứng).
Những mục tiêu cơ bản của việc đánh giá lâm sàng sinh bệnh lý của người đàn ông là:
- Xác định triệu chứng và nguyên nhân của hiếm muộn nên thực hiện một cách nhanh chóng, ít (không) xâm lấn với chi phí hợp lý. Bởi có tới 80% trường hợp vô sinh nam được xác định qua hỏi bệnh, khám lâm sàng xét nghiệm nội tiết, siêu âm và tinh dịch đồ. Trong những trường hợp cần thiết có thể sử dụng những phương pháp thăm dò, xét nghiệm chuyên sâu, có xâm lấn
- Đánh giá khả năng hỗ trợ có thể tốt nhất cho cặp vợ chồng để có thai sớm nhất ưu tiên bằng biện pháp điều trị dựa trên nguyên nhân ít xâm lấn (nội khoa). Hoặc xâm lấn cần thiết (ngoại khoa) để giúp cải thiện tinh trùng từ bên trong cơ thể giúp họ có con bằng đường tự nhiên nội lực của họ trước. Nếu không thành công mới tiến hành can thiệp các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản kinh điển và hiện đại như bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI), thụ tinh trong ống nghiệm (IVF), tiêm tinh trùng vµo bào tương noãn (ICSI), chuyển cấy phôi, sàng lọc phôi, hỗ trợ phôi thoát màng…
- Xem xét các khả năng không thể thành công cho cặp vợ chồng giúp họ có quyết định sớm trong việc xin con nuôi, xin trứng, xin tinh trùng, mang thai hộ
Cần lưu ý đến các bệnh di truyền, biến dị nhiễm sắc của một trong hai người có thể di truyền cho đời con để tránh mang thai tự nhiên nhưng lại tổn thương cho thế hệ sau.
Một cơ sở điều trị vô sinh hay hiếm muộn nên có cả phần chẩn đoán và điều trị cho cả vợ và chồng.
Chữa cho chồng nhằm mục tiêu là tạo ra cho người chồng có đủ khả năng hoạt động tình dục. Khả năng sản sinh ra tinh dịch và tinh trùng bình thường về số lượng và chất lượng. Chữa cho vợ không chỉ nhằm đem lại cho trứng khỏe, trứng tốt mà quan trọng hơn là trứng đó phải thụ thai được.
Thời gian để noãn lớn lên và chín mất chừng 2 tuần lễ. Thời gian để một tinh trùng trưởng thành và có khả năng thụ tinh mất chừng hơn 10 tuần lễ. Chính vì thế việc chữa trị vô sinh đòi hỏi phải kiên trì và phải phối hợp giữa cả hai vợ chồng.
Hai vấn đề lớn chung được ghi nhận và cần đánh giá ngay khi khám chữa hiếm muộn vô sinh là noãn và tinh trùng, Còn quá trình phôi và thai phát triển diễn ra trong tử cung của người phụ nữ. Việc chữa hiếm muộn vô sinh phải được tiến hành khám cho cả vợ và chồng. Và nên thực hiện ở cùng cơ sở do một thầy thuốc quản lý theo dõi điều trị là có hiệu quả nhất.
Ảnh: Cơ sở làm việc khang trang và tiện nghi đầy đủ máy móc và thiết bị hiện đại nhất giúp bs Hưng và tập thể có nhiều kết quả vượt trội trong điều trị vô sinh hiếm muộn.
Với thế giới mở và phẳng, cộng với sự nhanh nhạy và thông minh của người Việt Nam. Hiện nay phần lớn các đơn vị điều trị vô sinh hiếm muộn ở nước ta đều đưa trung tâm hỗ trợ sinh sản với các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản cao cấp nhất được chuyển giao từ các nước phương tây.
Đã có nhiều chuyên gia, nhiều công trình nghiên cứu về lĩnh vực này của chúng ta được quốc tế công nhân và đánh giá cao. Nhiều cặp bệnh nhân hiếm muộn vô sinh từ nước ngoài đã thấy những thành công của chúng tôi. Đã tìm đến & đặt trọn niềm tin ở chúng tôi để tìm kiếm con yêu cho mình. Đó là sự tự hào và kích lệ của đội ngũ y tế chúng tôi, tuy nhiên cũng cần luôn cố gắng nhiều nhiều hơn nữa để có thể xử lý hết các ca bệnh khó, rất khó cho các cặp vợ chồng vô sinh.
Bs Nguyễn Bá Hưng
Tài liệu tham khảo:
- Đỗ Trọng Hiếu, Nguyễn Đình Tảo, Nguyễn Khắc Lợi, Nguyễn Bá Hưng. Nam học tình dục và hiếm muộn. Nhà xuất bản Y học 2018.
- GUTTMACHER AF. Factors affecting normal expectancy of conception. J Am Med Assoc 1956; 161:855
