Tình dục là một phạm trù rộng, rất phổ biến nó diễn ra trong rất nhiều hoạt động sống, sinh hoạt đời thường của con người chúng ta. Những rối loạn tình dục vì thế mà cũng muôn hình vạn trạng. Biểu hiện tình dục ra ngoài không chỉ trong lúc con người chúng ta đang hoạt động tình dục mà nó còn hiện ra trong các tình huống, cách thể hiện, ứng xử khác nhau của đời sống xã hội.
1. Tình dục và những hành vi tình dục của con người
Rối loạn tình dục không đơn giản chỉ là các dấu hiệu bệnh lý thực thể trên cơ thể. Mà là cả những biểu hiện rất đa dạng, rất phong phú và rất phức tạp của hành vi, tâm lý được nhìn thấy nhận diện trong các sinh hoạt, đời sống xã hội. Trong những hoàn cảnh và môi trường cụ thể đôi khi có những hành vi có thể phù hợp với văn hóa, đạo đức của một quốc gia, một dân tộc hay một cộng đồng nào đó. Nhưng nó lại không thích hợp với một quốc gia, một dân tộc hay một cộng đồng khác.
Chính vì thế rối loạn tình dục được hiểu là những rối loạn không chỉ là rối loạn về chức năng sinh lý của đáp ứng tình dục xảy ra ở cơ quan sinh dục. Mà cả những rối loạn hành vi vượt ngoài chuẩn mực của đạo đức, văn hóa xã hội.
Con người có nhiều hành vi thể hiện sự rối loạn tình dục khác nhau
Trong thực hành khám chữa bệnh việc đánh giá về các vấn đề rối loạn tình dục cần được xác định rằng rối loạn tình dục này thuộc về rối loạn hành vi tình dục hay rối loạn về sinh lý tình dục. Một số khái niệm chuyên môn cần hiểu về tình dục như: hành vi tình dục, xu hướng (định hướng) tình dục, nhận dạng (bản dạng) tình dục, sở thích (ưu thế) tình dục.
1.1 Hành vi tình dục (sexual behavior)
Hành vi tình dục đề chỉ tới các hoạt động mà cá nhân đó thực hành để tạo thuận và hoặc trải nghiệm đáp ứng tình dục bao gồm: Lời nói, cử chỉ và những động tác cơ thể như ôm hôn, giao hợp, quan hệ tình dục bằng miệng, quan hệ tình dục qua đường hậu môn, thủ dâm… Là những hành vi tình dục quen thuộc được sử dụng để tạo thuận (thúc đẩy) và hoặc trải nghiệm đáp ứng tình dục.
Hành vi tình dục bị ảnh hưởng bởi quá trình giáo dục, ảnh hưởng bởi các yếu tố xã hội và văn hóa, bao gồm cả tôn giáo. Một số hành vi tình dục gần như bị cấm đoán trên toàn thế giới (ví dụ: người lớn có quan hệ tình dục với trẻ em) nhưng một số hành vi tình dục lại có thể bị cấm ở quốc gia này, dân tộc này. Nhưng lại không bị cấm ở quốc gia khác ví dụ như việc ngoại tình.
1.2 Xu hướng tình dục (sexual orientation)
Để chỉ chiều hướng tình dục của mỗi cá nhân. Có 3 xu hướng tình dục chính: Tình dục đồng giới, tính dục dị giới, tình dục lưỡng giới và một xu hướng tình dục ít được phổ biến đó là không tình dục. Asexuality - được áp dụng cho những người không có quan tâm không có hoạt động tình dục, không quan tâm đến đàn ông, phụ nữ, hoặc bất kỳ đối tượng liên quan đến tình dục hoặc bất cứ khái niệm gì liên quan đến tình dục.
Tình dục đồng giới
1.3 Nhận dạng (bản dạng) tình dục (sexual identity)
Nhận dạng tình dục đề cập đến tình trạng tự nhận thức xu hướng sở thích và hành vi tình dục của một cá nhân. Những cá nhân này tự nhận và thể hiện hành vi tình dục của mình theo ý thích chủ quan của họ. Mà không cần biết bản thân hành vi tình dục này có đối nghịch với giới tính hay đặc tính sinh học của họ hay không. Họ có bản sắc tình dục "không bị xáo trộn" ví dụ con trai thích mặc áo hồng, thích trang điểm…
1.4 Sở thích tình dục (sexual preference):
Được chỉ tới tình trạng có sở thích cá nhân về một số cách thức, quan tâm và hành vi tình dục. Ví dụ thích quan hệ bằng miệng, thích đụng chạm massage hơn giao hợp thực sự. Thích sử dụng dụng cụ hỗ trợ, đồ chơi tình dục, búp bê tình dục. Thích thể hiện tình cảm yêu đương nơi công cộng…
1.5 Bản năng tình dục:
Khả năng tình dục của người được thể hiện mà không cần kiểm soát bởi lý trí, các chuẩn mực xã hội, đạo đức... Nó giống như việc đói thì phải ăn và khát thì phải uống.
Tình dục là một món quà quí mà tạo hóa tặng và ban phát cho tất cả mọi người. Không phân biệt chủng tộc, màu da, trai hay gái, vua quan hay những người cùng khổ. Tất cả mọi người trong đời sống bình thường đều có hoạt động tình dục. Nhưng hưởng thụ thú vui tình dục thì khác nhau tùy từng người.
Ve vãn thể hiện hành vi tình dục
Hoạt động tình dục là một hành vi bản năng của mọi động vật. Bất cứ động vật nào khi trưởng thành đều hoạt động tình dục tự nhiên. Cụ thể hoạt động tình dục là giao phối giữa con đực và con cái. Mà phần lớn là con đực chủ động đi tìm và ve vãn con cái (khi có tín hiệu mời gọi từ con cái- khi con cái động đực, muốn được giao phối) thì có những tín hiệu mạnh đặc hiệu phát đi (mèo gừ, chó sủa, chim hót, một số động vật còn tiết ra mùi đặc biệt...) để con đực cảm nhận được. Động vật cao cấp hơn thì có thể phát các tín hiệu hoặc nhận tín hiệu bằng mắt, động tác hay ngôn ngữ cơ thể. Con người có hàng ngàn vạn cách tỏ tình khác nhau.
Tình dục xảy ra trong thiên nhiên, trong giới động vật một cách tự phát, không có ý thức, không cần sự huấn luyện và cũng không cần cả kiến thức.
Tình dục có ở tất cả các loài trên trái đất
1.6 Lý trí tình dục
Loài người trong thời nguyên thủy, thời kì quần hôn và mẫu hệ cũng không có kiến thức và không được huấn luyện. Tình dục đồng nghĩa với giao hợp nam nữ và kết quả là thụ thai và sinh con. Thời xa xưa phụ nữ đẻ 15-20 lần trong tuổi sinh sản không có gì là lạ. Tình dục gắn liền với sinh sản. Khi đã có qui ước hôn nhân, tình dục vẫn còn được coi là để duy trì nòi giống họ tộc. Và loài người trong suốt lịch sử phát triển của mình cho đến đầu thế kỉ 20 chưa có được một hệ thống kiến thức về tình dục.
Cho đến nửa đầu thế kỉ 20 tình dục mới được nghiên cứu và những nước Bắc Âu đã đi đầu trong giáo dục tình dục. Họ đã xây dựng và đưa chương trình giáo dục tình dục học vào nhà trường để dạy cho trẻ em sơ học từ khi chúng chưa trưởng thành và chưa dậy thì.
Tình dục của loài người do vậy khác hẳn tình dục ở động vật. Tình dục ở người là hoạt động có ý thức nhằm mục tiêu sinh sản và mục tiêu không sinh sản; và con người xây dựng được nhân cách của mình qua hoạt động tình dục có ý thức. Hành vi tình dục được thể hiện và tiếp nhận bằng các thông tin bằng các tín hiệu phát đi từ các giác quan của cơ thể và cũng được tiếp nhận bằng nhiều cách rất đa dạng, phong phú và tinh vi.
Tình dục là chuyện của mọi người từ cổ chí kim, là chuyện vui muôn thủa không bao giờ nhàm chán và luôn được đổi mới, hâm nóng.
2. Những rối loạn tình dục
2.1 Rối loạn tình dục liên quan đến hành vi tình dục
Rối loạn tình dục liên quan đến hành vi còn gọi là lệch lạc tình dục (paraphilia). Là rối loạn cảm xúc hành vi được xác định là sự phấn khích, hối thúc mang tính cá nhân để thể hiện ra là hành động, hành vi liên quan đến tình dục. Những hành vi này không phù hợp với chuẩn mực đạo đức, lối sống, xã hội của một cộng đồng nào đó.
Các hành vi này tái diễn, xảy ra trong khoảng thời gian ít nhất sáu tháng. Gây ra sự đau khổ đáng kể hoặc gây trở ngại cho công việc, chức năng xã hội của họ. Hoặc ảnh hưởng tác động tiêu cực về tâm lý, sức khỏe của cá nhân khác, cơ quan hay môi trường văn hóa của cộng đồng xã hội mà họ gây ra.
Có rất nhiều rối loạn tình dục liên quan đến hành vi lệch lạc tình dục ở người được thể hiện ra rất đa dạng như phô dâm, thị dâm, ái dâm, khổ dâm, ái tử thi, ái nhi, ái vật, thính dâm…
Phô dâm là một loại về rối loạn tình dục
2.2 Rối loạn sinh lý tình dục.
Sinh lý tình dục gồm các cấu thành của tình dục như: Ham muốn tình dục, hưng phấn tình dục, khoái cảm và thỏa mãn tình dục. Các rối loạn về sinh lý tình dục bao gồm:
Rối loạn về ham muốn: Tăng ham muốn, giảm ham muốn
Rối loạn về hưng phấn tình dục: Tăng hưng phấn, giảm hưng phấn (rối loạn cương, giảm tiết dịch âm đạo…)
Rối loạn khoái cảm: Khoái cảm sớm, khoái cảm muộn, không khoái cảm, khoái cảm khô.
Rối loạn về thỏa mãn tình dục…
Bs Nguyễn Bá Hưng
- Đỗ Trọng Hiếu, Dương Trọng Hiếu, Nguyễn Bá Hưng. Rối loạn tình dục và hiếm muộn ở Nam giới. Nhà xuất bản Y học 2013
- Đỗ Trọng Hiếu, Nguyễn Đình Tảo, Nguyễn Khắc Lợi, Nguyễn Bá Hưng. Nam học tình dục và hiếm muộn. Nhà xuất bản Y học 2018.
- J Bancroft. Human Sexuality and its, 3rd edition. Published by Churchill Livingstone Elsevier, Edinburgh, 2009
